پیشرفت و تعالی انسان در گرو ورود به اجتماع و انجام کار گروهی است. بیراه نیست که می‌گویند «انسان موجودی اجتماعی است» در واقع قرار گرفتن در یک فضای اجتماعی و فعالیت سالم و هماهنگ با دیگران می‌تواند استعدادهای هر فردی را شکوفا کرده و او را به مراحل بالایی از پیشرفت برساند. این تعالی در گرو دانستن شیوه صحیح تعامل سازنده با دیگران است. افراد در اجتماعاتی شبیه به دانشگاه یا محل کار به تدریج تشکیل شبکه‌هایی از ارتباطات را می‌دهند. داشتن یک شبکه‌ی مستحکم با افراد خوب و پویا باعث رشد فردی خواهد شد. شکل دادن این ارتباط و تحکیم آن اما در گرو دانستن نکاتی ریز اما مهم درباره‌ی تعاملات اجتماعی است. در این مقاله قصد داریم نگاهی ریزبینانه به مهارت های ارتباطی در دانشگاه و محل کار بیندازیم.
از زمانی که اولین انسان‌ها پا روی زمین گذاشتند، نیاز برای همیاری و کمک به یکدیگر به وضوح حس شد. در واقع بدون اینکه انسان‌ها دست به دست هم بدهند، شکل‌گیری تمدن بشری هیچ‌گاه ممکن نمی‌شد. این تمدن بر پایه‌ی تعاملات شکل گرفت و در طول زمان شاخ و برگ‌های زیادی پیدا کرد. به طوری که امروزه دنیا تشکیل شده از شبکه‌هایی است که به زمان و مکان محدود نیستند. «شبکه های اجتماعی» در واقع یک پاسخ برای نیاز انسان به تعامل هستند. پلتفرم‌هایی مثل توییتر، اینستاگرام، فیس بوک و... همگی بر پایه‌ی تعاملات ساخته شده اند.
جدا از بستر اینترنت و فضای مجازی، در دنیای واقعی نیز افراد بدون تعامل قادر به ادامه‌ی حیات نخواهند بود. افراد مهم و بزرگ همگی به پشتوانه‌ی تیم‌های ایده‌پردازی قدرتمند و اتاق فکرهای قوی به جایگاه فعلی خود رسیده‌اند. خوانندگان و نوازندگان بدون ارکستر خود قادر به فتح قله‌های موفقیت نخواهند بود و هزاران مثال دیگر. همه‌ی اینها به ما نشان می‌دهد که اهمیت کار تیمی در دنیای امروز چقدر بالاست.
بدیهی است که تنها آگاه بودن از وجود اهمیت تعامل برای هیچ کسی کافی نیست. افراد لازم است پس از درک این نیاز، برای دست یابی به روابط سالم، مفید و مستحکم در فضاهای مختلف، تلاش کنند. این تلاش بدون برخورداری از مهارت‌های ارتباطی بی‌حاصل خواهد بود.
حتما تا به حال با افرادی روبرو شده‌اید که به صورت ذاتی از توانایی جذب دیگران برخوردارند. این افراد را اصطلاحا کاریزماتیک می‌نامند. همچنین افرادی هستند که فن بیان بسیار خوبی داشته و در بیان جملات خود هیچ‌گاه با کمبود کلمه مواجه نمی‌شوند. سوال اینجاست که آیا راز موفقیت در ارتباط با دیگران صرفا در استعداد خلاصه می‌شود؟
اگرچه نمی‌توان تاثیر استعداد را بر هیچ یک از مهارت‌های انسانی نادیده گرفت، اما به همان مقدار تاثیر تلاش و تمرین نیز انکار ناپذیر است. علاوه بر این موفقیت در برقراری ارتباط نیازمند برخورداری از حداقل‌هاست و حتما لازم نیست تمام افراد را جذب خود کنید. همین که بتوانید در برخورد اول قضاوت مثبت از خود در ذهن آن ها به جا بگذارید و چارچوب‌های لازم را رعایت کنید به هدف خود خواهید رسید.
به طور کلی مهارت های ارتباطی را می‌توان به چند دسته تقسیم کرد:
افرادی که اصطلاحا «خوش سخن» هستند و از «فن بیان» خوب برخوردارند صاحب مهارت کلامی بالا به حساب می‌آیند. مهارت کلامی شما را از من من کردن در میان جملات و مکث‌های طولانی دور کرده و هم صحبتی با شما را برای فرد مقابل دوست داشتنی می‌کند. بهترین محتوای دنیا نیز اگر در حرف شما باشد، در صورت ارائه‌ی بد به مخاطب می‌تواند بی اثر شده یا اثر منفی داشته باشد.
راهکار تقویت: یکی از مهم‌ترین ریشه‌های این مهارت، برخورداری از دایره واژگان بالا است. بهترین راه برای تقویت دایره واژگان نیز مطالعه مداوم و یادداشت برداری است. مطالعه کتب نویسندگان بزرگ فارسی مثل جلال آل احمد، بزرگ علوی، محمود دولت آبادی و... در کنار مطالعه منابع خبری می‌تواند شما را با حجم زیادی از کلمات مختلف آشنا کند. در کنار این، یادداشت برداری از مطالعات و نوشتن خاطرات روزمره (با تاکید بر درست نویسی) کلمات را در ذهن شما تثبیت کرده و تسلط شما را برای استفاده از آن کلمات بالا میبرد.
در زمان روبرو شدن با افراد جدید در مدرسه، دانشگاه و محل کار، اکثر افراد با یک سری استرس اجتماعی دست و پنجه نرم می‌کنند. «به نظرش تیپم ضایع نیس؟» «صدام یه وقت رو مخ نباشه» «شاید حال نمیکنه» و هزاران سوال دیگر. باید بدانید این استرس کاملا طبیعی است. این استرس تا زمانی که کنترل شده باشد هیچ مشکلی نداشته ولی نباید بگذارید تبدیل به ترس شود.
راهکار: ورود به جمع‌های مختلف و عضویت در تیم‌ها به تدریج اعتماد به نفس حضور در اجتماع شما را افزایش می‌دهد. کسانی که تا زمان ورود به دانشگاه تنها در جمع محدود دوستان خود بوده‌اند، به مراتب کار سخت‌تری برای جا افتادن نسبت به کسانی که در فعالیت‌های گروهی شرکت کرده‌اند خواهند داشت. توجه داشته باشید بهترین راه گذر از یک ترس روبرو شدن با آن است.
حرکات دست، سر، چشم و ابرو تاثیر بسزایی در برداشت افراد از صحبت شما خواهند داشت. این حرکات لازم است با متن حرکت شما تناسب داشته باشند. بعضی از افراد حرکات اغراق شده‌ای مثل بالا بردن مداوم ابروها یا حرکت دست‌ها دارند. این حرکات لازم است کنترل شوند.
راهکار: در این زمینه کتاب‌ها، مقالات و ویدیوهای بسیاری در فضای اینترنت وجود دارد.
نکته سنج بودن و مهارت‌های شناختی
حتما شنیده‌اید که می‌گویند «هر سخن جایی و هر نکته مکانی دارد». افراد نکته‌سنج همیشه چند قدم از دیگران جلوترند. این افراد با شناخت خوبی که از تایپ های شخصیتی مختلف دارند، از به وجود آمدن سو تفاهم جلوگیری می‌کنند.
راهکار: این مهارت تنها با تجربه در ارتباط با افراد و داشتن ذهنی یادگیرنده به دست می‌آید.
ارتباط با دیگران کلید موفقیت و پیروزی برای هر انسانی است. 18 سالگی و ورود به دانشگاه و در ادامه محل کار، در واقع ورود به فضایی است که در آن باید با دیگران تعامل داشت تا به موفقیت دست پیدا کرد. به وجود آمدن تعاملی سازنده و پایدار با دیگران در گرو برخورداری از مهارت های ارتباطی است. این مهارت ها را می‌توان در پنج مورد خلاصه کرد. در این مقاله به بررسی اجمالی توانایی‌های لازم برای داشتن روابط اجتماعی خوب پرداختیم. در صورت داشتن نظر، انتقاد، پیشنهاد و یا تجربه در زمینه روابط اجتماعی از طریق بخش کامنت با ما در میان بگذارید.